Όταν ένα μωρό γεννιέται, συνήθως παρατηρούμε ένα παχύρρευστο λευκό στρώμα πάνω από το δέρμα του. Πρόκειται για το εμβρυικό σμήγμα (vernix caseosa/τυρώδες επίχρισμα).
Το εμβρυικό σμήγμα αρχίζει να σχηματίζεται στο έμβρυο από την 27η εβδομάδα της εγκυμοσύνης για να προστατέψει το δέρμα του μωρού από την υπερβολική υγρασία στη συνεχή έκθεσή του στο αμνιακό υγρό.
Παρόλο που βοηθά στην προστασία του δέρματος του εμβρύου από το αμνιακό υγρό, το ίδιο το εμβρυικό σμήγμα περιέχει περίπου 80% νερό. Τα ευεργετικά συστατικά του εμβρυικού σμήγματος είναι πάρα πολλά και πιο συγκεκριμένα οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει, λιπίδια, αμινοξέα, πρωτεΐνες καθώς και αντιβακτηριακές – αντιμικροβιακές ενώσεις. Περίπου το 61% των πρωτεϊνών που βρίσκονται σε αυτήν τη λευκή ουσία εντοπίζονται μόνο στο εμβρυικό σμήγμα. Και οι άνθρωποι είναι οι μόνοι που το παράγουν, καθιστώντας το πραγματικά μοναδικό.
Ενας υπερήρωας που καταπολεμά τα μικρόβια.
Ένας από τους πρωταρχικούς σκοπούς του εμβρυικού σμήγματος είναι η προστασία του εμβρύου-νεογνού από ανεπιθύμητα παθογόνα μικρόβια, τόσο όσο βρίσκεται μέσα στη μήτρα, όσο και όταν γεννηθεί. Το τραχηλικό βύσμα (η βλέννα που σφραγίζει τον τράχηλο) και ο αμνιακός σάκος βοηθούν στην προστασία του εμβρύου από τα επιβλαβή βακτήρια, αλλά το σμήγμα είναι πραγματικά η τελευταία γραμμή άμυνας.
Πιο συγκεκριμένα, το εμβρυικό σμήγμα :
- Προστατεύει από την έκθεση του εμβρύου στο μυκώνιο (πρώτη κένωση του εμβρύου-νεογνού)
- Ελέγχει τη θερμοκρασία του σώματος του νεογνού (αποφυγή πλυσίματος του νεογνού μετά τη γέννηση)
- Ελαχιστοποιεί τον τραυματισμό του εμβρύου κατά την γέννησή του (λειτουργεί σαν λιπαντικό κατά τη διάρκεια του περάσματος του εμβρύου από τον πυελογεννητικό σωλήνα)
Σε όλα τα νεογνά παρατηρείται το σμήγμα, σε κάποια μπορεί να είναι πιο παχιά και πολύ πιο εμφανής η στρώση ενώ σε κάποια άλλα να είναι τόσο λεπτή η στρώση που να είναι μόνο εμφανής στις τσακίσεις του δέρματος. Αυτό εξαρτάται:
- Από τον τρόπο γέννησης των νεογνών.
Αν τα νεογνά γεννιούνται μέσω καισαρικής τομής έχουν περισσότερο σμήγμα διότι δεν τρίβεται κατά τη διάρκεια της γέννησης (δεν περνά μέσω του πυελογεννητικού σωλήνα)
- Από τις εβδομάδες κύησης που γεννήθηκαν.
Τα νεογνά που γεννήθηκαν μετά από τις 27 εβδομάδες κύησης αλλά νωρίτερα από την πιθανή ημερομηνία τοκετού παρουσιάζουν περισσότερο σμήγμα. Τα πρόωρα νεογνά (πριν από 27 εβδομάδες), τα νεογνά πλήρους διάρκειας (40 εβδομάδων) και εκείνα που γεννιούνται μετά από 40 εβδομάδες θα έχουν λιγότερο εμβρυικό σμήγμα στο σώμα τους.
Συμπερασματικά το εμβρυικό σμήγμα ωφελεί τα έμβρυα:
- Αποτρέποντας την απώλεια ηλεκτρολυτών και υγρών.
- Σφραγίζοντας το δέρμα, εμποδίζοντας το αμνιακό υγρό να το διαπεράσει.
- Δρώντας ως μικροβιακό φράγμα από τα ανεπιθύμητα παθογόνα μικρόβια.
- Παρέχοντας ένα προστατευτικό στρώμα που διευκολύνει την ανάπτυξη του δέρματος κάτω από αυτό.
Επίσης ωφελεί τα νεογνά:
- Μειώνοντας το pH του δέρματος και βοηθώντας στο σχηματισμό προστατευτικού μανδύα.
- Προστατεύοντας τα από τα παθογόνα μικρόβια.
- Ενυδατώνοντας και διατηρώντας το δέρμα τους λείο και απαλό.
- Εκκρίνοντας τη νέα μυρωδιά του νεογνού, βοηθώντας τη μητέρα και το νεογνό να ενωθούν κατά τη διάρκεια του θηλασμού (skin to skin contact).
Τέλος, το εμβρυικό σμήγμα ωφελεί και τις μαμάδες. Έχοντας αντιβακτηριακές και αντιμικροβιακές ιδιότητες, το σμήγμα μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της μόλυνσης του περιγεννητικού σωλήνα καθώς περνάει το έμβρυο. Επίσης έχει επουλωτικές ιδιότητες έναντι των πληγών και έχει αποδειχθεί ότι βοηθά τα περινεϊκά τραύματα να επουλωθούν καλύτερα.
Είναι λοιπόν σημαντικό τα νεογνά μετά την γέννησή τους τα μωρά να μην πλένονται και να δίνονται όπως είναι στις μητέρες τους. Η δέρμα με δέρμα επαφή (skin to skin contact) είναι η στιγμή τους, το δέσιμό τους και καλό είναι να μην παρεμβαίνουμε.
Η Κατερίνα Ζαρίμη είναι μαία, συνεργάτης της Στέλλας Ροϊδη